Teach less Learn More ตอน 3 : การออกแบบการเรียนรู้โดยใช้แนวคิด "สอนน้อยเรียนมาก"

การออกแบบการเรียนรู้
โดยใช้แนวคิด “สอนน้อย เรียนมาก”

Teach Less, Learn More

การออกแบบหน่วยการเรียนรู้แบบย้อนกลับ (Backward  Design)

ความหมาย

        หน่วยการเรียนรู้แบบย้อนกลับ (Backward Design) หมายถึงการออกแบบหน่วยการเรียนรู้จากหลังมาหน้าซึ่งเป็นการกำหนดเป้าหมายที่ต้องการจะให้เกิดขึ้นกับผู้เรียนขึ้นมาก่อนแล้วจึงกำหนดภาระงาน (Tasks) และวิธีการประเมิน หรือหลักฐานผลการเรียนแล้วนำมาเขียนแผนจัดประสบการณ์การเรียนรู้    ซึ่งจะช่วยให้ครูสามารถจัดกระบวนการเรียนรู้และวัดประเมินผลได้สอดคล้องกับเป้าหมายและมาตรฐาน    การเรียนรู้ได้อย่างแท้จริง

          การจัดทำหน่วยการเรียนรู้ตามแนวการออกแบบหน่วยการเรียนรู้แบบย้อนกลับนิยมใช้กับหลักสูตรแบบอิงมาตรฐานและการออกแบบหน่วยการเรียนรู้นี้มีไว้เพื่อส่งเสริมการทำหน่วยการเรียนรู้เชิงบูรณาการ      โดยคำนึงถึงภาพรวมมากกว่าการสอนบทเรียนแต่ละบทเป็นเอกเทศ

          การสร้างหน่วยการเรียนรู้ อาจเริ่มจากการตั้งชื่อหน่วย กำหนดระดับชั้น เวลาและกำหนดความคิดรวบยอด (Concept) อาจมาจากแก่นเรื่อง (Theme) ประเด็นปัญหา (Issue)   แนวคิดหลัก (Core Concept)  ทฤษฎี  (theory) หรือหลักการ (principle)  ที่เป็นเพลาขับเคลื่อน  องค์ความรู้ ซึ่งเมื่อได้ความคิดรวมยอดให้วิเคราะห์ว่าฝังอยู่ในมาตรฐานใดบ้าง หลังจากนั้นจึงนำมาทำเป็นตัวบ่งชี้(Performance indicator) โดยกำหนดให้ชัดเจนว่าผู้เรียนต้องรู้อะไร สามารถทำอะไรได้ในบริบทใด หรืออาจจะเริ่มจากการกำหนดมาตรฐานแล้วจึงวิเคราะห์เพื่อกำหนดความคิดรวบยอดและทักษะที่ฝังอยู่ในมาตรฐานนั้น นอกจากนี้แล้วครูผู้สอนสามารถนำเรื่องที่ผู้เรียนสนใจมาสร้างเป็นหน่วยการเรียนรู้ แต่ต้องคำนึงว่าเรื่องนั้นมีคุณค่าต่อผู้เรียนและสังคม ประกอบด้วยความคิดรวบยอดของสาขาวิชา และสามารถนำความคิดรวบยอด มากำหนดภาระงานที่มองเห็นเป็นรูปธรรมและท้าทายความรู้ความสามารถของผู้เรียน

          กระบวนการสร้างหน่วยการเรียนรู้แบบย้อนกลับ  มีขั้นตอนดังนี้

          1.  กำหนดเป้าหมายของการเรียนการสอน ประกอบด้วย 4 ลักษณะ

                   1.1  ความเข้าใจที่คงทน  (Enduring understandings)                

1.2  ความรู้และทักษะเฉพาะวิชา  (Subject specific standards)

                   1.3  ความรู้และทักษะคร่อมวิชา  (Trans-disciplinary skill standards)

                   1.4 จิตพิสัย  (Disposition standards) หรือคุณลักษณะที่พึงประสงค์

2.  หลักฐานผลการเรียน นำเป้าหมายการเรียนการสอนที่กำหนดไว้ คือ ความเข้าใจที่คงทน    จิตพิสัย ความรู้และทักษะเฉพาะวิชา ทักษะคร่อมวิชามากำหนดเป็นภาระงาน (Tasks)  และวิธีการประเมิน   

          3.  แผนการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ กำหนดกิจกรรมการเรียนการสอน ให้สอดคล้องกับภาระงานและวิธีการประเมินที่กำหนดไว้ กำหนดทรัพยากรหรือสื่อ และ แบ่งเวลาให้เหมาะสมกับแต่ละกิจกรรมแล้วนำกิจกรรมที่กำหนดไว้มาเรียงลำดับก่อนหลัง เพื่อนำไปจัดกระบวนการเรียนรู้ต่อไป

  

การออกแบบหน่วยการเรียนแบบ Backward design

หลักการของ  Backward  Design

กระบวนการออกแบบแบบย้อนกลับ (Backward  Design) ของ Wiggins และ McTighc เริ่มจากคิด   ทุกอย่างให้จบสิ้นสุด จากนั้นจึงเริ่มต้นจากปลายทางที่ผลผลิตที่ต้องการ (เป้าหมายหรือมาตรฐานการเรียนรู้) สิ่งนี้ได้มาจากหลักสูตร เป็นหลักฐานพยานแห่งการเรียนรู้  (Performances) ซึ่งเรียกว่า มาตรฐานการเรียนรู้ แล้วจึงวางแผนการเรียนการสอนในสิ่งที่จำเป็นให้กับนักเรียนเพื่อเป็นเครื่อง มือที่นำไปสู่การสร้างผลงานหลักฐานแห่งการเรียนรู้นั้นได้

กระบวนการออกแบบการสอนของครูเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่อง 3 ขั้นตอน

ขั้นตอนที่ 1   การกำหนดเป้าหมายที่พึงประสงค์               

ขั้นตอนที่ 2   การกำหนดหลักฐานที่แสดงว่าผู้เรียนได้บรรลุเป้าหมายที่พึงประสงค์

ขั้นตอนที่  3   การวางแผนประสบการณ์การเรียนรู้และการสอน

แต่ละขั้นตอนประกอบด้วยคำถามที่ว่า

ขั้นตอนที่  1  อะไรคือความเข้าใจที่ต้องการและมีคุณค่า

ขั้นตอนที่  2  อะไรคือพยานหลักฐานของความเข้าใจ

ขั้นตอนที่ 3 ประสบการณ์การเรียนรู้และการสอนอะไรที่จะสนับสนุนทำให้เกิดความเข้าใจ  ความสนใจ และความยอดเยี่ยมในหลักฐานนั้นๆ

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

กรมวิชาการ  กระทรวงศึกษาธิการ.กรุงเทพฯ : เอกสารประกอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน

พุทธศักราช 2544  คู่มือการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ. โรงพิมพ์องค์การรับส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์. 2544 

เฉลิม  ฟักอ่อน. เอกสารประกอบการประชุมปฏิบัติการออกแบบการสอนตามแนว Backward

Design. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาลำพูน เขต 1.อัดสำเนา. 2550.

เพ็ญนี  หล่อวัฒนพงษา. เอกสารประกอบการประชุมปฏิบัติการออกแบบการสอนตามแนว

Backward Design.

สำนักงานพัฒนานวัตกรรมการจัดการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. อัดสำเนา.2550

คัดจาก http://thai-lpmp.blogspot.com/2011/12/backward-design.html

วันที่ 24 เมษายน 2556

Teach less Learn More ตอน 2 : ทักษะครูไทยในศตวรรษที่ 21

6  ปัญหาสำคัญของครูไทย

      ดร.รุ่งนภา จิตรโรจนรักษ์ นักวิชาการยุทธศาสตร์ส่งเสริมการเรียนรู้ สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน กล่าวว่า  เนื่องในวันครูแห่งชาติ ปี 2556  สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน ได้สำรวจความเห็นของครูสอนดี  จำนวน 210 คน  โดยกลุ่มตัวอย่างกระจายใน 4 ภูมิภาคของประเทศ  เพื่อสอบถามถึงปัจจัยที่เป็นอุปสรรคของการทำหน้าที่ครูและแนวทางการส่งเสริมครูให้สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งพบ  6  ปัญหาสำคัญที่กลายเป็นอุปสรรคของการทำหน้าที่ครู ประกอบด้วย 

     1)   ภาระหนักนอกเหนือจากการสอน  22.93% 

     2)   จำนวนครูไม่เพียงพอ สอนไม่ตรงกับวุฒิ  18.57% 

     3)   ขาดทักษะด้านไอซีที  16.8% 

     4)   ครูรุ่นใหม่ขาดจิตวิญญาณ  ขณะที่ครูรุ่นเก่าไม่ปรับตัว  16.49% 

     5)   ครูสอนหนัก ส่งผลให้เด็กเรียนมากขึ้น  14.33% 

     6)   ขาดอิสระในการจัดการเรียนการสอน  10.88% 

     ดร.รุ่งนภา กล่าวว่า  สำหรับปัจจัยส่งเสริมการทำหน้าที่ของครูให้เกิดประสิทธิภาพมากขึ้น  พบว่า

• การอบรม แลกเปลี่ยน และสร้างเครือข่ายการเรียนรู้  19.32%

• การพัฒนาตนเองในเรื่องไอซีที  19%,

• การเพิ่มฝ่ายธุรการ  18.01%

• ปรับการประเมินวิทยฐานะ  17.12%

• การลดชั่วโมงการเรียนการสอนของครูและการเรียนของเด็ก 13.42%

• การปลดล็อคโรงเรียนขนาดเล็ก  13.13%

  
  

         จะเห็นได้ว่า  ปัจจัยฉุดรั้งการทำงานของครูไทย  มีทั้งปัจจัยที่มาจากครูผู้สอน และปัญหาเชิงโครงสร้างของระบบ   อย่างไรก็ตาม   ปัจจัยส่งเสริมที่ครูต้องการ  พบว่า   39% เป็นปัจจัยเพื่อการพัฒนากระบวนการสอน เพื่อถ่ายทอดความรู้แก่ศิษย์ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น  จึงสะท้อนให้ถึงจิตวิญญาณของความเป็นครู

    

 นพ.วิจารณ์ พานิช ผู้ทรงคุณวุฒิ สสค. กล่าวว่า การสอนของครูในปัจจุบันพบว่า ครูเกือบ 100% ยังถ่ายทอดความรู้แบบสอนวิชา ส่งผลให้เด็กมีคุณสมบัติที่น่ากลัวที่สุด คือ ขาดภาวะผู้นำ เด็กจะมีทักษะความเป็นผู้นำได้ก็ต่อเมื่อมีความมั่นใจในตัวเอง มีความคิดเป็นของตัวเอง วิธีการเรียนรู้ของเด็กในยุคใหม่จึงต้องเรียนโดยลงมือทำ ฝึกให้ปฏิบัติจริงและมีการแลกเปลี่ยนกับผู้อื่น แต่ไม่ควรปล่อยให้เด็กเรียนเอง ครูต้องออกแบบการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับระดับพัฒนาการของเด็ก  สามารถประเมินลูกศิษย์แต่ละคนได้ว่ามีพื้นความรู้เพียงใด เพื่อออกแบบการเรียนรู้ที่แตกต่างกัน และประเมินความก้าวหน้าของเด็กแต่ละกลุ่มเป็น

     ศ.ดร.ไพฑูรย์ สินลารัตน์ รองอธิการบดีฝ่ายวิจัย มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ กล่าวถึงบทบาทครูไทยยุคใหม่ในศตวรรษที่ 21 ว่า ครูต้องเปลี่ยนบทบาทจากผู้ถ่ายทอดความรู้เป็นผู้อำนวยความรู้ ซึ่งในปัจจุบันเริ่มมีการพูดถึงทักษะของเด็กในศตวรรษที่ 21 แต่ยังไม่มีคู่มือประกอบแนวทางการพัฒนาทักษะครูให้พร้อมต่อการเรียนการสอนในยุคสมัยใหม่ ครูไทยจำนวนมากจึงเหมือนถูกปล่อยอยู่อย่างโดดเดี่ยวท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคมโลก

แนวทางในการพัฒนาทักษะครูไทยในศตวรรษที่ 21 

ประกอบด้วยทักษะ 7 ด้าน ได้แก่ 

     1.ทักษะในการตั้งคำถาม เพื่อช่วยให้ศิษย์กำหนดรู้เป้าหมายและคิดได้ด้วยตนเอง

     2.ทักษะที่สอนให้เด็กหาความรู้ได้ด้วยตัวเองและด้วยการลงมือปฏิบัติ

     3.ทักษะในการคัดเลือกความรู้ ตามสภาพแวดล้อมจริง

     4.ทักษะในการสร้างความรู้ ใช้เกณฑ์การทดสอบและตรวจสอบความถูกต้อง เพื่อทำ

       ให้ศิษย์เกิดความเข้าใจอย่างชัดแจ้ง

     5.ทักษะให้ศิษย์คิดเป็น หรือตกผลึกทางความคิด

     6.ทักษะในการประยุกต์ใช้ 

     7.ทักษะในการประเมินผล

ซึ่งครูยุคใหม่จำเป็นต้องมีทักษะทั้ง 7  ด้านในการเป็นผู้อำนวยความรู้ให้เด็กแทนที่จะเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้เหมือนก่อน

ขอบคุณข้อมูล จาก

http://krusakkara.wordpress.com/2013/01/17/%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%9A100%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%82%E0%B8%B2/